Publicatie: Frontiers in Parasitology (Women in Parasitology).
Kim van Bergen publiceerde samen met Dr. Lisette van Lieshout, parasitoloog bij het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), onlangs het artikel “Next step towards point-of-care molecular diagnosis of female genital schistosomiasis (FGS): evaluation of an instrument-free LAMP procedure”.
Wereldwijd kampen tientallen miljoenen individuen met genitale schistosomiasis (Schistosomiasis of “bilharzia” is een parasitaire wormziekte die wordt opgelopen door contact met tropisch zoet oppervlaktewater). Bij meisjes en vrouwen wordt genitale schistosomiasis, ook wel female genital schistosomiasis (FGS) genoemd. FGS wordt veroorzaakt door een parasitaire worm genaamd Schistosoma haematobium. Schistosoma haematobium komt voornamelijk voor in zoetwatermeren en rivieren in Afrikaanse landen ten zuiden van de Sahara. FGS treedt op wanneer de eieren van deze parasiet terechtkomen in de voortplantingsorganen. Dit kan leiden tot pijn, ontstekingen, littekenvorming, verminderde vruchtbaarheid, miskramen, en een verhoogd risico op een HIV-infectie. Daarnaast leidt FGS vaak tot stigmatisering, doordat symptomen vergelijkbaar zijn met die van een soa.
In de gebieden waar FGS veel voorkomt, verloopt het diagnosticeren vaak moeizaam. Gezondheidsmedewerkers zijn niet bekend met FGS en de juiste diagnostische testen zijn niet altijd beschikbaar. Het opsporen van Schistosoma-DNA in gynaecologische monsters met behulp van een DNA-test, genaamd qPCR, wordt beschouwd als de standaard diagnostische test voor FGS. qPCR is een gevoelige en betrouwbare test voor het aantonen van FGS, maar deze methode is duur en ingewikkeld. Het vereist speciale apparatuur en is alleen uitvoerbaar in goed ingerichte laboratoria.
In samenwerking met Dr. Lisette van Lieshout (LUMC) en Dr. Vittorio Saggiomo en Prof. Aldrik Velders (BioNanoTechnology, Wageningen Universiteit) beschrijven we een instrumentvrije procedure voor de point-of-care moleculaire diagnose van FGS. We maken gebruik van een simpele DNA-test, genaamd LAMP (loop-mediated isothermal amplification), om specifiek de parasiet Schistosoma haematobium aan te tonen. LAMP is vergelijkbaar met de qPCR-test, maar is goedkoper, minder veeleisend met betrekking tot de benodigde laboratoriumapparatuur en geeft sneller resultaten. Zo kan de LAMP-test worden uitgevoerd bij een constante temperatuur van 65 graden.
Echter, is voor een LAMP-test nog steeds een apparaat met elektriciteit nodig. Om de LAMP-test ook beschikbaar te maken voor gebieden met zeer beperkte voorzieningen, heeft Wageningen Universiteit een nieuw instrumentvrij systeem ontwikkeld, genaamd de Temperature-cup (T-cup). Deze goedkope en herbruikbaar T-cup bestaat uit een aluminium Nespresso-type koffiecup, gevuld met faseovergangsmateriaal op basis van paraffine en is bedekt met een 3D-geprinte monsterhouder met ruimte voor vier monsters tegelijk. Wanneer de T-cup in kokend water wordt geplaatst en de warmtebron wordt uitgeschakeld, zal de T-cup de temperatuur constant houden gedurende 30-35 minuten, precies genoeg voor een LAMP-reactie! Aan de hand van een kleurverandering kan de uitslag na 30 minuten worden afgelezen.
We hebben deze LAMP-test gevalideerd met behulp van 125 gynaecologische monsters afkomstig uit een eerdere FGS-studie in Madagaskar. De resultaten van de LAMP-test werden vergeleken met die van de qPCR, waarbij werd aangetoond dat de LAMP-test een geschikt alternatief is voor qPCR voor de diagnose van FGS. Bovendien is de LAMP-test ook geschikt in combinatie met de T-cup. Uit onze bevindingen blijkt dat de LAMP-test, in combinatie met het T-cup-systeem, kan worden toegepast als een volledig instrumentvrije procedure met potentieel voor de point-of-care moleculaire diagnose van FGS in gebieden met beperkte voorzieningen. Op deze manier kan diagnostiek ook buiten het ziekenhuis in lokale klinieken plaatsvinden. Een cruciale volgende stap in de richting om diagnostiek toegankelijker te maken voor de meisjes en vrouwen die het nodig hebben.
Meer weten? Het gehele artikel vind je hier.